Andrzej Zarycki - kompozytor piosenki artystycznej, muzyki symfonicznej, oratoryjnej, teatralnej i filmowej; pianista, aranżer, kierownik muzyczny, pedagog. Urodził się 7 maja 1941 roku w Zakopanem.

Stworzył oprawę muzyczną do ponad 300 przedstawień teatralnych i telewizyjnych oraz ponad 350 piosenek. Jest autorem piosenek wybitnych, bardzo dobrych i dobrych, choć tylko dwie osiągnęły rangę przebojów: "Skrzypek Hercowicz", śpiewany przez Ewę Demarczyk i "Song o ciszy", który napisał i wykonywał Jonasz Kofta.

Żadna z tych rzeczy, które napisałem, nie ma podkładki teoretycznej. Wszystko z imaginacji, z przeczucia. Muzykę tworzy się poza świadomością. Przekalkulowana to gniot.
["Muzyka stroni od podziałów", z Andrzejem Zaryckim rozmawia Andrzej Pacuła, "Piosenka. Rocznik 2014", nr 2]

Wykonawcy piosenek Andrzeja Zaryckiego to, obok wymienionych, między innymi: Marek Bałata, Hanna Banaszak, Barbara Gąsienica-Giewont, Katarzyna Groniec, Katarzyna Jamróz, Jan Nowicki, Beata Paluch, Janusz Radek, Beata Rybotycka, Anna Szałapak, Mieczysław Święcicki, Grzegorz Wilk, Ewa Wnukowa, Zbigniew Wodecki, Jacek Wójcicki, Julia Zarycka.

Z dziada pradziada muzyk

Muzykę uwielbiał od dziecka. Grał ze słuchu przeboje i improwizował. Przemożna siła ciągnęła go do wszelkich klawiatur.

Rodzice zapisali go do szkoły muzycznej w Zakopanem, wtedy jednak przyjemność gry na fortepianie zmieniła się w nużącą pracę nad wprawkami dydaktycznymi Clementiego i etiudami Czernego. Otrzymany w prezencie akordeon transportował do oddalonej o dwa kilometry szkoły w dziecinnym wózku. Jako dziesięciolatek w dwóch kaplicach grał na fisharmonii msze i nabożeństwa.

Podczas wakacji chałturzył w zakopiańskich restauracjach. Potańcówki kończyły się około pierwszej w nocy, kiedy zamierała wszelka komunikacja. Ojciec przyjeżdżał na motorze i razem wracali z Krupówek do domu na Krzeptówki.

Tata był góral z dziada pradziada, muzyk i poeta. Pisał wiersze po góralsku i w języku literackim. W Chicago własnym sumptem wydał swój tomik wierszy i dwie płyty z muzyką góralską. […] Muzyka zrobili ze mnie w Zakopanem ojciec, a w Krakowie Lucjan Kaszycki.
["Na moście w Avignon", z Andrzejem Zaryckim rozmawia Anna Żebrowska, "Gazeta Wyborcza", dodatek "Duży Format", 9 marca 2012]

W Krakowie Andrzej Zarycki uczył się pianistyki w Państwowym Liceum Muzycznym im. Fryderyka Chopina. Po czym w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej zrobił dyplom w klasie kompozycji prof. Lucjana Kaszyckiego.

 Góralu, czy ci nie żal...

Wtedy też zaczęła się jego przygoda z piosenką. Na tablicy Wyższej Szkoły Muzycznej wyszukał ogłoszenie, że studencki kabaret działający przy Uniwersytecie Jagiellońskim, czyli Teatrzyk Piosenki Hefajstos – do którego teksty pisali uznani dziś poeci: Leszek Długosz, Leszek Aleksander Moczulski, Wincenty Faber oraz Zbigniew Korwin Piotrowski, autor hymnu "Żył kowal raz Hefajstos..." – poszukuje akompaniatora. Dodatkową zachętą było miejsce w pokoju akademickim, co dla mieszkającego kątem u cioci studenta pierwszego roku było nie lada gratką. 

W Hefajstosie zaczął komponować piosenki. W konkursie piosenki studenckiej wystartował jako kompozytor utworem "Dniepr" (z tekstem Henryka Dudziaka śpiewała Marta Kotowska) i zgarnął nagrodę. Jego piosenki w Hefajstosie śpiewały także Krystyna Fałtyga, Barbara Kotkiewicz oraz Hanna Podkanowicz, która została pierwszą żoną kompozytora. 

Piotr Skrzynecki zaproponował Zaryckiemu pisanie dla Piwnicy pod Baranami. Koledzy z Hefajstosa zaprotestowali, bo Piwnica była dla nich konkurencją. Wkrótce potem kompozytor wyemigrował.

Andrzej Zarycki nie kryje, że się w Ameryce nie odnalazł: "Brakowało mi atmosfery Hefajstosa, Jaszczurów, przyjaciół, twórczości". Po powrocie do kraju (a właściwie ucieczce z USA przed wysyłką do Wietnamu) trafił znowu na pierwszy rok studiów muzycznych, bo nie zgromadził wszystkich zaliczeń. Wtedy też przed przyszłym kompozytorem otworzyły się drzwi Piwnicy pod Baranami i rozpoczął się nowy twórczy etap, czyli współpraca z Ewą Demarczyk.

Wejście do słynnego już wtedy zespołu Piwnicy wcale nie było takie proste. Ewa Demarczyk, śpiewająca piosenki Zygmunta Koniecznego, była już opromienioną sukcesami gwiazdą. On zaś, jak wspomina, jedynie zagubionym młodym człowiekiem.

 Wszystko kołuje czas

Lata 1966–1985 to dla Andrzeja Zaryckiego czas pracy z Ewą Demarczyk. Był w jej zespole kompozytorem, pianistą, aranżerem i kierownikiem muzycznym. W sumie przepracował z nią dziewiętnaście lat.

Dopiero po odejściu z zespołu Demarczyk, od 1986 roku, zaczął pisać dla innych wykonawców. Wcześniej nie mógł, bo piosenkarka mu nie pozwalała. Przyznał zresztą, że nawet o tym nie myślał.

Dobra interpretacja piosenki to nic innego, jak zrozumienie sensu wyśpiewywanych słów. Sama muzyka jest abstrakcyjna, a opowiadana historia zawsze ma związek z realnością życia. Dlatego ważne jest rozumieć tekst, no i trzeba też coś wiedzieć o życiu.
["Muzyka stroni od podziałów", z Andrzejem Zaryckim rozmawia Andrzej Pacuła, "Piosenka. Rocznik 2014", nr 2]

Od kilku lat znowu pisze piosenki do najnowszej, innej niż w latach jego młodości Piwnicy pod Baranami. Śpiewają je między innymi Ewa Wnukowa, Kamila Klimczak, Rafał Jędrzejczyk i Beata Paluch.

W maju 2012 roku, z okazji wręczenia kompozytorowi Złotego Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", w Piwnicy odbył się benefis na jego cześć. Specjalnie na tę okazję współpracująca z kompozytorem Monika Partyk stworzyła pastisz piosenki "Skrzypek Hercowicz": 

I co pan, panie Zarycki?

Za oknem pieniądz i blef...

A pan bez żadnej zaliczki

Śpiewa muzykę drzew?...

W tym życiu, panie Zarycki,

Wszystko kołuje czas...

Nie daj spokoju, Liryczny,

Zatrzymaj muzykę w nas.

Andrzej Zarycki komponował również muzykę filmową ("Aktorzy prowincjonalni", "Ucieczka z miejsc ukochanych") i symfoniczną. Stworzył oprawę muzyczną do ponad 300 przedstawień teatralnych i telewizyjnych ("Mistrz Piotr Pathelin", "Żywot Łazika z Tormes", "Gdy rozum nie śpi", "Achmatowa", "Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca", "Zielona Gęś", "Piaf", "Sto lat kabaretu… Krakowskie kabarety XX wieku", "Strumień"). Był kierownikiem muzycznym Teatru Groteska w Krakowie i Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

Zanim muzyka teatralna mogła zabrzmieć ze sceny, przechodziła rozmaite testy. Kompozytor wspomina o kryteriach stosowanych przez reżysera Andrzeja Rozhina.

 Przekaz pokoleniowy

Od 1996 roku Andrzej Zarycki prowadzi autorską klasę piosenki literackiej w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie. 

W 2006 roku zaangażował się w aktywność na rzecz osób niepełnosprawnych, komponując muzykę do przedstawienia "Calineczka" Teatru Radwanek. Tworzył również kompozycje do kolejnych spektakli tej sceny: "Kozucha kłamczucha" (2007), "Rzepka" (2008), "Komar i orkiestra" (2009), "Święty Franciszek" (2010), "Tajemniczy ogród" (2011),  "Piekarenka brata Alberta" (2012), "Franek z Doliny Słońca" (2013). W 2007 roku, na krakowskim Rynku Głównym, zasiadł w jury koncertu finałowego Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty dla uzdolnionych wokalnie osób niepełnosprawnych – organizowanym przez Fundację Anny Dymnej Mimo Wszystko – za co został uhonorowany statuetką Przyjaciela Zaczarowanego Ptaszka. Od 2009 roku zaangażował się w tworzenie nowatorskich aranżacji utworów wykonywanych przez laureatów i finalistów Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty podczas cyklicznych koncertów "Zaczarowane Radio Kraków", które odbywają się w Studiu im. Romany Bobrowskiej małopolskiej rozgłośni. Objął także stałe kierownictwo muzyczne nad tym cyklem.

Piosenki Andrzeja Zaryckiego śpiewa często jego żona, Beata Paluch. Jak zauważa kompozytor: "poza tym, że jest moją żoną, jest inteligentną aktorką, wie, o czym śpiewa". Z pięciorga jego dzieci czwórka poszła w ślady ojca.

Twórczość

Dyskografia:

  • 2004 – Anna Szałapak, "Serca na rowerach" – piosenki do wierszy Ewy Lipskiej – 9 kompozycji Andrzeja Zaryckiego 
  • 2005 – Anna Szałapak, "Żywa woda" – piosenki do tekstów Agnieszki Osieckiej, z muzyką wielu kompozytorów, także Andrzeja Zaryckiego
  • 2006 – Andrzej Słabiak, "Niech się stanie miłość", Chicago – 15 kompozycji Andrzeja Zaryckiego
  • 2007 – Andrzej Słabiak, "Chodźmy w tango", Kraków – wszystkie kompozycje Andrzeja Zaryckiego
  • 2008 – "La Bohème – Suita Krakowska", współpraca Sławomir Zubrzycki, Zaszafie –instrumentalne wersje pieśni kompozytorów krakowskich
  • 2008 – "Hymny. Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie", Agencja Muzyczna Polskiego Radia – z muzyką wielu kompozytorów, także Andrzeja Zaryckiego
  • 2010 – "Golgota Polska. Artyści Janowi Pawłowi II w hołdzie", Agencja Muzyczna Polskiego Radia – 10 pieśni z muzyką Andrzeja Zaryckiego i 4 kompozycje Włodzimierza Korcza do tekstów Moniki Partyk z inspiracji obrazami Jerzego Dudy-Gracza ze zbiorów jasnogórskich
  • 2010 – Katarzyna Pater, "Fatałaszek" – bajka muzyczna, Zaszafie; wyk. Beata Paluch, Maria i Staś Zaryccy, muzyka Andrzej Zarycki
  • 2011 – "Mej kochanej AGH – Radosno Nowina" – góralskie pastorałki, Novmar; muzyka Andrzej Zarycki, tekst Wiesław Nowak
  • 2013 – Andrzej Zarycki, "Krajobraz rzeczy pięknych", Zaszafie; (płyta autorska: kompozycje, aranżacje, nagrania) – wybór 29 piosenek w wykonaniu różnych artystów
  • 2014 – Anna Maria Adamiak, "Zaczekaj na dotyk" – wszystkie kompozycje Andrzeja Zaryckiego

Bibliografia:

  • "Zesłani. Tekst oratorium", muzyka: Andrzej Zarycki, libretto: Wacław Panek, Wydawnictwo Polskie, Wołomin 2010 – oratorium dokumentalne poświęcone zesłańcom sybirackim II wojny światowej

Film:

  • 1978 – "Zaproszenie do wnętrza" ("Einladung zur Besichtigung"), Polska, RFN, film dokumentalny, reż. Andrzej Wajda
  • 1978 – "Aktorzy prowincjonalni", film fabularny, reż. Agnieszka Holland
  • 1979 – "Cham", film fabularny telewizyjny, reż. Laco Adamik
  • 1985 – "Pobojowisko", film fabularny, reż. Jan Budkiewicz
  • 1985 – "W cieniu nienawiści", film fabularny, reż. Wojciech Żółtowski
  • 1987 – "Ucieczka z miejsc ukochanych", serial telewizyjny, reż. Julian Dziedzina
  • 1988 – "Jemioła", film fabularny, reż. Wanda Różycka-Zborowska
  • 1988 – "Pole niczyje", serial telewizyjny, reż. Jan Błeszyński
  • 1990 – "Dziewczyna z Mazur", serial telewizyjny, reż. Julian Dziedzina
  • 1997 – "Milczący świat Kazimierza Mikulskiego", reż. Irena Wollen
  • 2012 – "Lucjan Myrta. Świat w kolorze bursztynu", film dokumentalny, reż. Jolanta Kędzierska

Teatr Telewizji:

  • 1970 – "Wowro świątkarz beskidzki" Andrzeja Wowro, reż. Piotr Piaskowski, premiera: 1 stycznia 1970
  • 1972 – "Wariat i zakonnica" Stanisława Ignacego Witkiewicza, reż. Bogdan Hussakowski, premiera: 16 lipca 1972
  • 1973 – "Miłość czysta u kąpieli morskich" Cypriana Kamila Norwida, reż. Andrzej Wasylewski, premiera: 7 września 1973
  • 1974 – "Noc tysiączna druga" Cypriana Kamila Norwida, reż. Irena Babel, premiera: 22 listopada 1974
  • 1976 – "Płatonow" Antoniego Czechowa, reż. Bogdan Hussakowski, premiera: 12 stycznia 1976
  • 1976 – "Iwona, księżniczka Burgunda" Witolda Gombrowicza, reż. Jerzy Goliński, premiera: 23 sierpnia 1976
  • 1977 – "Wesele u drobnomieszczan" Bertolta Brechta, reż. Edward Lubaszenko, premiera: 3 kwietnia 1977
  • 1977 – "Zawisza Czarny" Juliusza Słowackiego, reż. Jerzy Goliński, premiera: 30 maja 1977
  • 1978 – "Cztery pory roku" Arnolda Weskera, reż. Laco Adamik, premiera: 28 sierpnia 1978
  • 1978 – "Lorencaccio" Alfreda de Musset, reż. Laco Adamik, Agnieszka Holland, premiera: 12 grudnia 1978
  • 1981 – "Mówię do ciebie po latach milczenia" według Czesława Miłosza, reż. Stanisław Zajączkowski, premiera: 15 kwietnia 1981
  • 1983 – "Matka Courage" Bertolta Brechta, reż. Andrzej Rozhin, premiera: 15 sierpnia
  • 1983 – "Żałoba przystoi Elektrze" (część I – "Powrót do domu") Eugene'a O'Neilla, reż. Jan Błeszyński, premiera: 9 stycznia 1984
  • 1984 – "Żałoba przystoi Elektrze" (część II – "Ścigani") Eugene'a O'Neilla, reż. Jan Błeszyński, premiera: 16 stycznia 1984
  • 1984 – "Żałoba przystoi Elektrze" (część III – "Opętani") Eugene'a O'Neilla, reż. Jan Błeszyński, premiera: 23 stycznia 1984
  • 1984 – "Granica" według Zofii Nałkowskiej, reż. Jan Błeszyński, premiera: 17 września 1984
  • 1985 – "Intryga i miłość" Fryderyka Schillera, reż. Włodzimierz Nurkowski, premiera: 30 września 1985
  • 1985 – "Brytannik" Jeana Racine'a, reż. Jan Błeszyński, premiera: 2 grudnia 1985
  • 1987 – "W małym domku" Tadeusza Rittnera, reż. Włodzimierz Nurkowski, premiera: 12 października 1987
  • 1987 – "Zdziczenie obyczajów pośmiertnych" Bolesława Leśmiana, reż. Bogdan Hussakowski, premiera: 16 grudnia 1987 
  • 1989 – "Bruno" Henryka Dederko, reż. Henryk Dederko, premiera: 7 września 1989
  • 1990 – "Koncert św. Owidiusza" Antonia Buera Vallejo, reż. Piotr Mikucki, premiera: 15 stycznia 1990
  • 1990 – "Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki" Kornela Makuszyńskiego, reż. Jan Polewka, premiera: 18 lutego 1990
  • 1990 – "Reformator" Mykoły Kulisza (Hurewycza), reż. Krzysztof Orzechowski, premiera: 19 marca 1990
  • 1992 – "Zbrodnia z premedytacją" według Witolda Gombrowicza, reż. Wojciech Adamczyk, premiera: 3 czerwca 1992
  • 1993 – "Farfurka królowej Bony" Anny Świrszczyńskiej, reż. Tomasz Dobrowolski, premiera: 1993
  • 1994 – "Nienawidzę" Marka Koterskiego, reż. Józef Skwark, premiera: 1994
  • 1995 – "Ja, Maria Magdalena" z tekstami poetyckimi wielu autorów, reż. Stanisław Zajączkowski, premiera: 1995
  • 1996 – "Obrona Keysowej" Brunona Winawera, reż. Laco Adamik, premiera: 11 marca 1996
  • 2008 – "Spowiedź w drewnie. Żywoty Świętych", Jana Wilkowskiego i Andrzeja Wowro, premiera: 7 września 2008

Teatr Polskiego Radia:

  • 1979 – "Ziemia" Juliana Kawalca i Ireny Kawalec, reż. Romana Bobrowska, premiera:14 czerwca 1979

Ważniejsze nagrody:

  • 1976 – Opole – 2. Opolskie Konfrontacje Teatralne – nagroda za muzykę do przedstawienia "Balladyna" Juliusza Słowackiego w reżyserii Mieczysława Górkiewicza w Teatrze Bagatela w Krakowie
  • 1977 – Opole – Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki – III nagroda za "Song o ciszy" do tekstu Jonasza Kofty
  • 1985 – Nagroda Miasta Krakowa
  • 1990 – Opole – 15. Opolskie Konfrontacje Teatralne – nagroda za muzykę do przedstawienia "Akropolis" Stanisława Wyspiańskiego w reż. Szczepana Szczykno w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu
  • 1993 – Opole – 16. Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek – III nagroda za muzykę i aranżację do "Pastorałek" w reż. Krystiana Kobyłki w Opolskim Teatrze Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki
  • 1994 – Opole – 19. Opolskie Konfrontacje Teatralne nagroda za muzykę do przedstawienia "Mątwa-Pragmatyści" według Witkacego w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu
  • 1994 – Opole – list gratulacyjny wojewody opolskiego za muzykę do przedstawienia "Mątwa-Pragmatyści" według Witkacego w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu
  • 2001 – Opole – 20. Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek – II nagroda za muzykę do przedstawienia "Królowa Śniegu" w reż. Marcina Jarnuszkiewicza w Teatrze Animacji w Poznaniu
  • 2004 – Kraków – 2. Festiwal Widowisk dla Dzieci "Na ziarku grochu" – Nadzwyczajny Andersen, nagroda za najlepszą muzykę – za muzykę do przedstawienia "Królowa Śniegu" według Hansa Christiana Andersena w Teatrze Ludowym w Krakowie
  • 2007 – Kraków – Nagroda Fundacji Kultury Polskiej – Złoty Laur za Mistrzostwo w Sztuce
  • 2007 – Opole – 23. Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek – I nagroda za muzykę do przedstawienia "Spowiedź w drewnie. Żywoty świętych" w Opolskim Teatrze Lalki i Aktora

Odznaczenia:

  • 1987 – Odznaka Zasłużony Działacz Kultury 
  • 1988 – Złota Odznaka za zasługi dla m. Krakowa
  • 1988 – Brązowy Krzyż Zasługi
  • 1996 – Honorowa Odznaka za zasługi dla Opolszczyzny
  • 2004 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 2005 – Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
  • 2012 – Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis"

Źródło: https://culture.pl/pl/tworca/andrzej-zarycki (Ostatnia aktualizacja: 31.08.2023, zdjęcie – Marek Łasyk, reporter culture.pl)