Folkĺórna skupina LUBENÁ, Poluvsie, Slovensko

Zespół folklorystyczny Lubená został założony w 1984 roku przez Ing. Jozefa Strečanskiego, pochodzącego z Poluvsia. Od najmłodszych lat był pasjonatem kolekcjonowania ludowych artefaktów, zwyczajów i pieśni. Aż do swojej tragicznej śmierci w 1996 roku przewodził zespołowi, pełnił funkcję primáša (głównego muzyka) zespołu ludowego i był twórcą scenariuszy i wszystkiego, co wiązało się z życiem zespołu folklorystycznego. W 1999 roku został pośmiertnie odznaczony Medalem Daniela Gabriela Licharda za swoją wieloletnią, oddaną pracę w wiejskim zespole folklorystycznym Lubená.

Zespół folklorystyczny Lubená został nazwany na cześć potoku, który przepływa przez wieś.

Reprezentuje autentyczne ludowe zwyczaje i tradycje regionu Górnej Nitry (środkowa Słowacja), pokazując, jak ludzie żyli ponad 100 lat temu. Rdzeń jego występów składa się z kalendarzowych i rodzinnych tradycji obrzędowych, a także różnych okazji związanych z pracą i tańcem. Jego programy obejmują karnawał, palenie kukły Moreny (pożegnanie zimy), sadzenie słupów majowych, dożynki, zimowe wieczory robocze i obchody Bożego Narodzenia wypełnione kolędami i życzeniami świątecznymi. Cykl życia człowieka jest przedstawiany poprzez chrzty i wesela, podczas gdy inne okazje społeczne są uchwycone poprzez wieczory taneczne i spotkania pożegnalne.

W ramach badań i ochrony tradycyjnej kultury ludowej grupa dokumentuje pieśni, zwyczaje i elementy kulturowe regionu Poluvsie i Górnej Nitry.

Lubená jest częścią stowarzyszenia OZ LUBENÁ – ZLUK i regularnie organizuje występy prezentujące wyłącznie kulturę ludową regionu Górnej Nitry.

Grupa brała udział w prestiżowych krajowych festiwalach folklorystycznych, w tym w Východná, Detva, Myjava, Zuberec, Heľpa, Dubnica nad Váhom i Kokava nad Rimavicou.

Ponadto Lubená zachwyciła miłośników muzyki folkowej w Czechach, Chorwacji, na Węgrzech, w Niemczech, Polsce, Włoszech i na Ukrainie.

Lubená nagrała i wydała cztery płyty CD:

• „V poluskej dedine” (We wsi Poluvsie, 2002)

• „Či vás je veľa vo svete” (Czy jest was wielu na świecie, 2008)

• „Nad Betlemom na salaši” (Nad Betlejem nad owczarnią, 2017)

• Podwójny album we współpracy z dziecięcym zespołem folklorystycznym Malá Lubená zatytułowany „V Polusí jeden dom” (Dom w Poluvsie, 2020).

Obecnie grupa przygotowuje wydanie pierwszej części zbioru piosenek w wersji zanotowanej z archiwum Jozefa Strečanskiego.

W 2025 roku grupa zorganizowała 24. edycję wydarzenia „Pamätnica Jozefa Strečanského” (Memoriał Jozefa Strečanského), które stanowi platformę dla śpiewaków ludowych i muzyków grających na tradycyjnych instrumentach ludowych w formacie konkursowym. Wydarzenie to poświęcone jest pamięci Jozefa Strečanského, założyciela grupy.

Obecnie Grupa Folklorystyczna Lubená działa pod kierownictwem artystycznym Andreja Richtera.

Grupa składa się z trzech sekcji:

• Kobieca grupa śpiewacza

• Męska grupa śpiewacza

• Zespół muzyki ludowej

Wszystkie trzy sekcje stanowią nieodłączną część występów programowych.

W progresywnych pokazach „Nosiciele tradycji” Lubená reprezentuje swój region na szczeblu regionalnym i krajowym i zdobyła wiele nagród w konkursach regionalnych i krajowych. W 2014 roku, z okazji 30. rocznicy swojego powstania, Lubená wydała książkę zatytułowaną „...i narodziła się piosenka”, dokumentującą historię i osiągnięcia zespołu. Zespół został również odznaczony Honorowym Dyrektorem Narodowego Centrum Kultury (NOC).

W 2015 roku Lubená z sukcesem reprezentowała Słowację na festiwalu w Zakopanem w Polsce, zdobywając kilka nagród, w tym „Srebrną Ciupagę” za blok programowy „Wesele”.

W 2018 roku zespół został zaproszony jako gość honorowy na ten sam festiwal.